از مترو تا برجهای تجاری، پروژههایی که قلب بافت تاریخی تبریز را نشانه گرفتند
تاریخ انتشار: ۳ اردیبهشت ۱۳۹۹ | کد خبر: ۲۷۶۸۸۱۲۳
ایسنا/آذربایجان شرقی «تبریز، بین ییلاقهای اوجان و قزل داغ واقع شده بود و در میان باغها و بستانها محصور بوده و نزدیک به 200 کاروانسرا، 19 مسجد جامع، 21 حمام و یک بازار سر پوشیده با حدود 15 هزار مغازه در این شهر وجود دارد.»
این، روایتی از تبریز در دوران محمد علی میرزا است که اگر بخواهیم آن را متناسب با وضعیت کنونی تبریز بنویسم، باید بگوییم که تبریز شهری است که بدترین دخالتها در بافت تاریخی آن انجام شده است و هر جا که به یک اثر تاریخی از این شهر میرسیم، پای توسعه نامتوازن و دست درازی سودجویان و ردپای سرمایه را در آنجا میبینیم.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
چنین رفتارهایی با آثار تاریخی، نتیجه مدیریت ناصحیح در دراز مدت و پروژههایی است که بدون مطالعه نقشه تاریخی و به دلیل پیشی گرفتن سرمایهداری بر آثار و هویت تاریخی، ساخته شدهاند.
عضو هیات علمی دانشکده معماری و شهرسازی دانشگاه هنر اسلامی تبریز، معتقد است که اگر ارزش افزوده بیش از حد مجاز مورد نظر سرمایه گذار باشد، برخی چیزها مانند محیط زیست، طبیعت، هوای پاک و حتی آسمان زیبا و بافت تاریخی هم توان مقابله با این سرمایه را ندارند، او در این خصوص به ایسنا میگوید: به دلیل نبود معیار و شاخص ارزیابی نمیشود گفت که دخالتها در بافتهای تاریخی استان، کم یا زیاد شده است.
احد نژاد ابراهیمی با اشاره به رتبه خوب آذربایجان شرقی در بین استانهای کشور در زمینه سرمایه گذاری شهری، بیان میکند: با توجه به وضعیت دولت، بخش دولتی و بخش نیمه دولتی برای جذب سرمایهها تلاش میکنند و بافتهای تاریخی هم در پی تلاش سرمایه گذاران برای سود بیشتر در معرض این سرمایه قرار میگیرند که این نیز خوبی و بدیهایی را دارد.
مدیر عامل انجمن دوستداران میراث فرهنگی استان در خصوص مشکلات بافت تاریخی در آذربایجان شرقی، میگوید: در آذربایجان شرقی تقریبا پس از شروع دوره سازندگی، شاهد تخریبهای گستردهای در بافتها هستیم.
وی با اشاره به برخی طرحهای توسعه در بافتهای تاریخی تبریز به عنوان شاخصترین شهر استان، میگوید: طرحهای توسعه اطراف صاحبالامر و اطراف میدان شهید بهشتی (منصور سابق) پروژههای عتیق و ابریشم، ساخت میدان شهید بهشتی و پروژههای اطراف بازار همچون بازار مشروطه از جمله طرحهای توسعه در بافتهای تاریخی تبریز هستند.
وی، میگوید: ساخت مجتمعهای آیسان در محله پاساژ نشان میدهد که تخریبهای گستردهای بدون توجه به ارزشهای بافتهای تاریخی انجام شده است.
نژاد ابراهیمی با برشماری برخی طرحهای توسعه در بافت تاریخی شهرستان مراغه، اظهار میکند: احداث خیابان جام جم در مراغه بافت را کاملا دو شقه و دگرگون کرد و آثار بسیار ارزشمندی را در آنجا از بین برد.
وی، افزود: اقدامات انجام شده در اطراف برجهای ارزشمند مراغه مانند برج کبود و برج مدور و برجهایی که در کنار آنها و در حد پی و در قالب پروژهای سازماندهی هستند، نیز از آن جمله به شمار میآیند.
وی خاطرنشان میکند: این اتفاقات به قدری گسترده شد که در بازنگری طرح جامع که در آبان ماه سال ۹۵ توسط شورای عالی معماری و شهرسازی شکل گرفت، توجه ویژهای به بافت تاریخی شهر تبریز و دیگر شهرهای استان شد.
وی، میگوید: در این مصوبه از دو پروژه و یک سایت به طور کامل یاد شد که برجهای دوقلوی آیسان یا بلوک گلستان در محله پاساژ با ارتفاع بسیار زیاد یکی از آن پروژهها بود که در قلب بافت تاریخی شکل گرفته است.
نژاد ابراهیمی، ادامه میدهد: تمامی متخصصان، کارشناسان و فعالان حوزه میراث فرهنگی اعلام خطر کردند که در صورت ساخته شدن این برجها، بازار تاریخی تبریز به عنوان تنها اثر ثبت جهانی تبریز و تنها بازار ثبت شده در فهرست آثار جهانی از طرف یونسکو در فهرست آثار در معرض خطر قرار میگیرد که این برای تبریز و مدیریت ارزشی آن بسیار بد بود که نتوانسته بود یک اثر را به خوبی مدیریت کند.
مدیر عامل انجمن دوستداران میراث فرهنگی استان، میافزاید: پروژه بلوک میار میار نیز در قالب تجاری و مسکونی در دل بافت تاریخی، مورد اعتراض واقع و باعث شد تا تعدیلهایی در این دو پروژه، انجام شود، در مورد بازار تاریخی نیز مقرر شد تا حریم بازار مورد توجه قرار بگیرد.
وی با اشاره به پروژه عبور خط ۳ مترو تبریز از عرصه این بازار جهانی، اظهار میکند: این طرح میتوانست خطراتی را برای بازار داشته باشد که خوشبختانه با مخالفت اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان، متوقف شد.
او، ادامه میدهد: به دلیل گذر خط دو مترو از بخشی از عرصه بازار جهانی، تمامی هم و غم فعالان میراث فرهنگی در این بوده است که این خط از مجاور بازار کره نی خانه، مسجد شهدا و خیابان تربیت و خانه حریری، حرکت نکند و الزامات کامل گرفتن لرزههای احتمالی پیش بینی، شود.
عضو هیات علمی دانشگاه هنر اسلامی تبریز با بیان اینکه در اجرای خط یک مترو نیز هیچ الزامات سازهای در اطراف بناهای تاریخی در نظر گرفته نشده است، میافزاید: امروز شاهد تخریب و آسیبهایی در مسجد کریمخان، حمام سرهنگ، موزه آذربایجان و مسجد استاد شاگرد هستیم که به دلیل لرزههای ایجاد شده بر اثر عبور واگنها و وسایل و تجهیزات مورد استفاده در حفاری مترو، ایجاد شدهاند.
او، متذکر میشود: ایستگاه مقابل استانداری آذربایجان شرقی در حوالی خانه مجتهدیها هم باعث ترک خوردن بخشی از این خانه شده است.
مدیر عامل انجمن دوستداران میراث فرهنگی استان، میگوید: مطابق مصوبه آبان ماه ۹۵ شورای عالی معماری و شهر سازی، ضوابط و مقررات مداخله و ساخت و ساز در بافت تاریخی باید ظرف ۱۰ ماه، مصوب و حریم و عرصه بافت تاریخی مشخص میشد، اما با گذشت سه سال و برخی تلاشها تا کنون نتیجهای حاصل نشده و پیگیریها بر این اساس است که این ضوابط و مقررات مورد تصویب قرار بگیرد.
وی در خاتمه تاکید میکند: قانون اجرای صحیح و کامل حمایت از بافتها و آثار تاریخی فرهنگی که در تیر ماه ۹۸ بعد از تصویب در مجلس شورای اسلامی توسط ریاست جمهوری ابلاغ شده و کاملا در حال پیگیری برای اجرا شدن به نحو احسن است، میتواند راهکاری برای حفاظت از آثار تاریخی باشد.
یکی از تبریز پژوهان نیز معتقد است که بازنگری قانون میتواند راهکار خوبی برای حفاظت از آثار تاریخی باشد و در این باره به ایسنا میگوید: آخرین قانونی که در مورد محافظت از آثار ملی داریم، مربوط به تاریخ ۱۳۰۹ بوده که در دوره رضا شاه مصوب شده است.
کریم میمنت نژاد، میافزاید: در متن این قانون آمده است که باید آثاری را حفظ کنیم و از بین رفتن این آثار، جرم محسوب میشود، به شرطی که این آثار مربوط به دوره قبل از زندیه باشند، اکنون حدود ۹۰ سال از این قانون سپری میشود و نمایندگان مجلس اصولا باید این قانون را طی سالیان سال بروزرسانی و بررسی میکردند که این اتفاق تا کنون نیفتاده است.
به گفته این تبریز پژوه، میراث فرهنگی، آثار مربوط به دوران قاجار را به عنوان آثار واجد ارزش معرفی میکند، برخی مالکان خصوصی نیز عمارتها و بناهای ثبت شده به عنوان آثار ملی را با شکایت به دیوان عالی از فهرست آثار ملی حذف میکنند که در این صورت نیز مالکان میتوانند هر رفتاری با آن اثر داشته باشند.
او، تاکید میکند که نه تنها آثار دوران قاجار؛ بلکه دوران پهلوی نیز باید در قانون محافظت از آثار تاریخی افزوده شود؛ چرا که آثار زیادی در دوران پهلوی ساخته شدهاند که جزو ماندگارترین آثار هستند و باید حفظ شوند.
او، معتقد است که برخی خانههای تاریخی تبریز از لحاظ ساختاری، نشان دهنده زندگی اجتماعی مردم بوده و به دلیل بزرگ بودن متراژشان توسط افرادی سودجو خریداری شده و تبدیل به آپارتمان میشوند، از این رو شاید چند سال دیگر هیچ رنگ و بویی از زندگی مردم در آن دوره نباشد.
انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: استانی فرهنگی و هنری بازار تبریز تبريز وزارتخانه میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری بافت های تاریخی آذربایجان شرقی طرح های توسعه تاریخی تبریز میراث فرهنگی بافت تاریخی آثار تاریخی بافت ها پروژه ها برج ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۷۶۸۸۱۲۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تبریز گردشگرپذیر می شود/ احیای خانه های تاریخی در دل شهر
خبرگزاری مهر، گروه استان ها- جهانبخش احمدیان؛ خشت خشت تبریز، تاریخی مصور و مجسم از این کهنشهر، جمعیت، فرهنگ و هویت آن است. از چتر سرخفام عینالی بر سر شهر تا فیروزههای مسجد کبود و بلندای ارک و عمارت ساعتی که هنوز هم صدای زنگ آن گذر زمان را به یاد مردمان میاندازد. میتوان تاریخ را دوباره در تبریز زندگی کرد. هنوز هم میتوان از برج یانقین بر نقاط مختلف شهر احاطه داشت و در ارک سنگر گرفت.
هر چند دست روزگار و سهلانگاری برخی ازدستگاههای متولی موجب تخریب بخش بزرگی از تاریخ این شهر شد ولی هنوز هم در گوشه و کنار شهر و به خصوص بافت مرکزی آن، شاهد خودنمایی بناهای تاریخی با همان سبک و سیاق مکتب معماری تبریز و معماری ایرانی و اسلامی هستیم.
قدمت، اصالت و حفظ بافت اصلی برخی از بناها و اماکن تاریخی تبریز همچون بزرگترین بازار مسقف جهان و مجموعه ربع رشیدی، موجب ثبت جهانی آنها شده و برخی از آنها همچون مسجد کبود در فهرست انتظار برای ثبت جهانی قرار دارند. در کنار آن بسیاری از خانههای تاریخی و مساجد قدیمی شهر همچون موزه قاجار، موزه آذربایجان، مقبره الشعرا، مسجد جامع تبریز، مسجد استاد شاگرد، یخچال صادقیه، یخچال لهله بیگ و… نیز ثبت ملی شدهاند که میتواند نگرانی و دغدغه فرهنگدوستان و علاقمندان به تاریخ، هویت و اصالت این منطقه را از دستیازی افراد سودجو رفع کند.
در کنار نهادهای متولی شناسایی، حفظ و نگهداشت میراث تاریخی و فرهنگی شهر، شهرداری تبریز در راستای رفع دغدغههای شهروندان و پاسداشت فرهنگ، هویت و تاریخ این شهر اقدام به تملک، مرمت و پیشگیری از تغییر کاربری اماکن تاریخی کرده است.
عمارت ساعت، خانه هنر یا انجمن شهر، خانه علی موسیو، خانه ختایی، خانه نیکدل، خانه کلکتهچی، خانه باقرخان، خانه استاد شهریار، یخچال صادقیه، حمام نوبر و بسیاری از اماکن و خانههای تاریخی و محورهای گردشگری امروزه در تملک شهرداری تبریز است که کاربریهای این اماکن، موزه، یا فرهنگی و هنری است.
در کنار این تملک اماکن و خانههای تاریخی شهر، شهرداری تبریز همچنین اقدام به مرمت و بازسازی مجموعههای گردشگری، تاریخی و فرهنگی مقبرهالشعرا، خانه ستارخان، مجموعه دو کمال و … کرده است. هرچند ساماندهی میراث فرهنگی شهر جزو ماموریتهای اصلی شهرداری تبریز نیست، ولی شهرداری تبریز در رفع دغدغه مردم تبریز در قبال میراث فرهنگی را اولویت کاری خود میداند که در این مقال نگاهی به برخی اقدامات شهرداری تبریز در حوزه احیای خانههای تاریخی و احداث پیادهراه و تکمیل محورهای گردشگری در بافت مرکزی شهر در ۲ سال گذشته میپردازیم.
مقبرهالشعرا، از مدفن ۴۰۰ شاعر و عارف تا پلازای شهری
مقبرهالشعرا یکی از جاذبههای مهم توریستی و گردشگری تبریز و مدفن بیش از ۴۰۰ شاعر و عارف از جمله شهریار، خاقانی، ثقهالاسلام، قطران تبریزی و … است که هر ساله در فصل گردشگری و ایام نوروز میزبان میهمانان داخلی و خارجی میشود.
ضلع شمالی این مجموعه شهریور سال ۱۴۰۱ با هشت هزار مترمربع مساحت و با هزینه ۲۵ میلیارد تومان تکمیل و به بهرهبرداری رسید که در ادامه عملیات اجرای سنگفرش بهسازی و مناسب سازی صحن جنوبی مرکزی مقبره الشعرا، ضلع شرقی، غربی و جنوبی پیرامون موزه احد حسینی به مساحت ۵ هزار متر مربع استفاده از سنگ اسپراخون و همچنین ترکیبی از سنگ قرمز آذرشهر و سنگ کوبیک و مطابق با معماری مقبرهالشعرا اجرایی شده است.
همگونسازی معابر پیرامون مجموعه مقبرهالشعرا، ساماندهی ورودی این مجموعه، حذف انواع موانع فیزیکی و بصری، حصارزدایی و حذف نردههای محوطه پارک، کاشته شدن گونههای مختلف گیاهی همچون کاج سیاه، سرو، اقاقیا، نارون و دیگر گونههای گیاهی در محوطه این مجموعه، ساماندهی سیستمهای نورپردازی، تعمیر نیمکتها و فضای سبز از دیگر اقداماتی است که شهرداری تبریز در راستای توسعه این مجموعه انجام داده است.
شهرداری تبریز در سال ۱۴۰۲ بیش از ۱۱۰ میلیارد تومان در مجموعه مقبرهالشعرا هزینه کرده است که در سال جاری نیز تکمیل آبنمای مویکال و احداث سوغاتسرای مقبرهالشعرا را در دستور کار دارد.
باغموزه ستارخان، قطب جدید گردشگری تبریز
تملک املاک پیرامونی خانه ستارخان و تبدیل آن به فضای سبزو احداث باغموزه ستارخان یکی از پروژههای هویتی شهرداری تبریز است که عملیات اجرایی آن امسال به اتمام میرسد.
در فاز اول پروژه مجموعه فرهنگی تاریخی و گردشگری باغ موزه ستارخان، تملک ۸ ملک با هزینه ای بالغ بر ۲۰۰ میلیارد ریال و در راستای حفظ و هویت افزایی خانه های تاریخی صورت میگیرد که با آزادسازی ششمین ملک، تملک دو ملک باقیمانده در مراحل پایانی قرار گرفت و به زودی عملیات عمرانی این مجموعه آغاز میشود.
این پروژه جزو طرح های مهم عمرانی تبریز محسوب میشود که با پیگیری شهردار و اعضای شورای اسلامی شهر در این دوره مدیریت شهری قابل بهره برداری خواهد بود و پس از افتتاحش شاهد حضور گردشگران داخلی و خارجی در باغ موزه ستارخان خواهیم بود.
طرح فاخر باغ موزه خانه تاریخی ستارخان و با همکاری دانشکده معماری دانشگاه هنر اسلامی و معاونت شهرسازی شهرداری تبریز تدوین شده، محوطه سازی و طراحی باغ ایرانی ایجاد می شود.
احیای خانه باقرخان، سنگر مشروطهخواهان تبریزی
تملک و احیای خانه باقرخان یکی از پروژههای هویتی شهرداری تبریز است که تملک خانه اصلی و اراضی مجاور آن انجام گرفته و به زودی عملیات اجرایی آن آغاز میشود.
احداث پارکی با مساحت پنج هزار متر مربع در مسیر منتهی به این خانه، سنگفرش مسیر منتهی به این خانه و اتصال آن به خیابان شهید رضانژاد برنامه شهرداری تبریز در احیای این خانه تاریخی است.
شهرداری تبریز ۹۰ میلیارد تومان برای تملک و اراضی اطراف آن هزینه کرده است که در صورت حمایت دولت عملیات اجرایی آن تسریع مییابد.
جانی دوباره در کالبد خانهی تاجران چای کلکته
بن بست کلکتهچی در محلهی راستهکوچه، تکهای از تاریخ را در دل خود جای داده است. خانه تاریخی کلکتهچی، یکی از خانههای تاریخی تبریز به شمار میرود که قدمت آن به دوره قاجاریه بازمیگردد. این خانه به خانوادهی کلکتهچی، از تاجران بزرگ تبریز تعلق داشت که از یادگارهای آنها میتوان به کتابخانهی کلکتهچی در حیاط مسجد جامع اشاره کرد. ستونهای گچکاریشده و پنجرههای رنگی خانه، نشان از قدمت و معماری تاریخی عمارت دارند.
با توجه به فرسودگی دیوار ها، ستونها و طاق و سقف خانه تاریخی کلکته چی، و به منظور احیاء دوباره این خانه تاریخی، عملیات مرمت این خانه تاریخی مطابق طرح و نقشه سابق این خانه، آغاز شده و به زودی شاهد تداوم مرمت دیوارها و سقف های تخریب شده این خانه، خواهیم بود.
مرمت خانههای تاریخی شهر گام بزرگ شهرداری تبریز در حفظ هویت شهری
در کنار تملک و احیای ابنیه تاریخی شهر، حفظ و نگهداشت میراث تاریخی و فرهنگی موجود نیز دغدغه بسیاری از علاقمندان این حوزه است. شهرداری تبریز در تعاملی مطلوب با سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان، و با بهرهگیری از نظر کارشناسان این سازمان، اقدام به مرمت خانههای تاریخی، یخچالهای قدیمی، قنوات، مساجد و دیگر اماکن تاریخی شهر کرده است.
مرمت عمارت تاریخی ساعت، خانه نیکدل، خانه هنر، کتابخانه مسجد جامع تبریز، مقبره الشعرا، حیدر تکیه سی، یخچال صادقیه، لهله بیگ، مدرسه دارالفنون تبریز، بازار و تیمچههای آن، سنگفرش بازار، باروی تبریز، خانه ختایی، مجموعه تاریخی و گردشگری ائلگلی و بسیاری از اماکن تاریخی، گردشگری و فرهنگی تبریز در دو سال اخیر توسط شهرداری تبریز و با نظر کارشناسی سازمان میراث فرهنگی مرمت و بازسازی شدهاند.
جریان انسانمحوری در دل تبریز
یکی از مصادیق زیرساختی برای تحقق شهر انسانمحور، که علاوه بر زیبایی بصری شهری، موجب کاهش هزینههای مدیریت شهری میشود، سنگفرش معابر، بهخصوص در بافت تاریخی شهر است که مرجع گردشگری تبریز محسوب میشود. مدیریت شهری تبریز در همین راستا اقدام به اجرای پروژههای انسانمحور در معابر تاریخی بافت مرکزی شهر و همچنین مراکز پرتردد در سطح مناطق دهگانه کرده است. در کنار این موارد، پروژههای ویژهای همچون میدان شهید بهشتی که با الهام از نقش و طرحهای فرش تبریز، به بهترین شکل ممکن تبدیل به موازئیک فرش شده است.
پیادهراهها در طراحی شهری یکی از مصادیق انسان محوری شهرها محسوب میشوند. تبریز تا پیش از این با دو پیادهراه تربیت و ولیعصر شناخته میشد که سال گذشته با احداث ۳ پیادراه "کوچه ثبت"، "کوچه کرباسی" و "کوچه دالان میرزا رضا" سرانه پیادهراههای شهری افزایش یافت و بر اساس گفته شهردار تبریز، در سال جاری هر منطقه شهرداری، مکلف به اجرای حداقل یک رشته پیاده راه شهری جدید است و اجرای این طرح در اولویت برنامه های عمرانی شهرداری قرار گرفته است.
علاوه بر پیادهراه های افتتاح شده، چندین طرح مشابه در مناطق مختلف شهری به ویژه محورهای تاریخی، فرهنگی و گردشگری تبریز در حال اجرا هستند که با اتمام مراحل اجرایی این طرح ها، چهره شهری تبریز در این مناطق با رویکرد انسان محور و ایجاد بسترهای جدید گردشگری شهری متحول خواهد شد.
عملیات بهسازی و احداث پیاده راه در هفت منطقه از مناطق شهرداری از جمله شهرداری منطقه هشت که بدلیل واقع شدن در منطقه تاریخی و گردشگری شهر تبریز در حال اجرا است که بیشترین تعداد ایجاد پیاده راه و سنگفرش نیز در این منطقه صورت می گیرد.
شهرداری تبریز در سال گذشته حدود ۹ هزار متر طولی پیاده راه و سنگفرش معابر در سطح مناطق شهر احداث کرده است.
میراث فرهنگی و تاریخی، هویت و شناسنامه شهرها و دایرهالمعارفی اجتماعی از زندگی مردمان این شهرها در سدههای گذشته است. مرمت و بازسازی این اماکن تاریخی و همچنین ایجد بسترهای لازم جهت حضور مردم، چراغ راه توسعه شهرها است.
کد خبر 6092807